Radiomaker Norman van Gom: ‘Iedereen is welkom bij Radio Mart, maar de basis is Surinaams’
Norman van Gom is sinds jaar en dag de drijvende kracht achter Radio Mart, de zender voor Surinaams Amsterdam en omstreken. Hij is genomineerd voor de Black Achievement Awards. ‘Bij ons is alles bespreekbaar.’
Hij neemt nog vrijwel dagelijks plaats achter de microfoon. Onder meer als presentator van het programma Marticipatie, waarbij de luisteraars kunnen inbellen om mee te praten over alle denkbare onderwerpen. “Het kan over de toeslagenaffaire gaan, de energieprijzen of over de politieke situatie in Suriname,” zegt directeur Norman van Gom van Radio Mart, op het station beter bekend als meneer Norman. “Alles is bespreekbaar, ook lichte kost. Het draait allemaal om het contact met de luisteraar, om de verbinding tussen mensen. Dat blijft voor mij de essentie van radio.”
Al bijna dertig jaar is Van Gom verbonden aan Radio Mart (Multikleurrijke Amsterdamse Radio en Televisie), de zender voor Surinaams Amsterdam en omstreken. Vanwege zijn verdiensten voor de gemeenschap is de radiomaker genomineerd voor een van de Black Achievement Awards, die maandag worden uitgereikt in het DeLaMar Theater als afsluiting van de Black Achievement Month. De bescheiden Van Gom voelt zich in de studio beter op zijn gemak dan in het middelpunt van de belangstelling, maar was toch blij verrast met de kandidatuur. “Ik beschouw het als een eer. En het is ook een stukje erkenning voor wat we hier doen.”
De radio als huisgenoot:
De liefde voor de radio is Van Gom in Suriname met de maïspaplepel ingegoten. “Mijn moeder Edmunda Artholina Davids – van Gom was een fanatieke radioluisteraar. Zij deed wat heel veel luisteraars van ons ook doen: na het wakker worden zette ze de radio aan en ’s avonds laat ging die weer uit. Mijn moeder sprak ook tegen de radio, als ze het ergens niet mee eens was. Het toestel was een huisgenoot. Ik luisterde als jongen graag naar programmamakers als Ruud Mungroo, Gerold Febis , Raymond Power , Roué Hupsel en vele anderen. Dat waren goed geïnformeerde mannen die interessante onderwerpen aansneden en daarover met de luisteraars in gesprek gingen. Het was spannende radio.”
De journalistieke beginselen deed Van Gom op in de jaren zeventig als boekdrukker bij De Vrije Stem, de krant van Wilfred Lionarons. “Hij gold toen al als de nestor van de Surinaamse journalistiek. Hij was goed in zijn vak. Een echte ondernemer ook: hij riep ons op om bijvoorbeeld mee te denken over een sensationele kop boven een stuk. Als hij tevreden was met het antwoord, gaf hij je een gulden. Een gulden! Dat maakte diepe indruk op mij. En wat ik ook nooit ben vergeten: een goede baas geeft zijn mensen ruimte.”
In 1980 maakte Van Gom de oversteek van Paramaribo naar Amsterdam. Hij vond er werk bij een bouwadviesbureau op de Keizersgracht en ging als vrijwilliger aan de slag bij een Surinaamse radiopiraat met de imposante naam Amsterdam Broadcast Corporation. “Na mijn aankomst in Amsterdam voelde ik een leegte. Ik draaide aan de knop van de radio, maar ik hoorde niets wat mij vertrouwd voorkwam. Ik miste met name onze muziek. De salsa, de kaseko, de soul. Ja, op donderdagavond had je de Soul Show van Ferry Maat, maar verder viel er op de officiële zenders weinig te beleven. Wij voorzagen in een behoefte.”
Duidelijke doelgroep:
De overheid dacht daar anders over, en draaide de duimschroeven steeds verder aan bij de radiopiraten. De nekslag kwam toen ook adverteerders op piratenzenders strafbaar werden gesteld. “Ik ging in gesprek met Henry Strijk, later voorzitter van de Vereniging Ons Suriname maar toen nog directeur van Mart. De zender zat in zwaar weer. Er was geen geld en het lukte niet of nauwelijks om sponsoren te vinden. Ik had daar een beetje ervaring mee en ben gaan helpen. Aanvankelijk als vrijwilliger, maar in 1994 heb ik het stokje van Strijk overgenomen.”
Van Gom maakte van de multiculturele zender een echt Surinaams station. “Het is belangrijk om als makers een duidelijke doelgroep voor ogen te hebben. Turken en Marokkanen hebben een heel andere radiocultuur. Iedereen is welkom bij ons, maar de basis is Surinaams.” De nieuwe directeur introduceerde ook de dagelijkse praatprogramma’s die tot op de dag van vandaag het kloppende hart van de zender vormen. “Als er iets speelt binnen de gemeenschap, wordt dat bij ons besproken. Met onze makers, onze gasten en onze luisteraars.”
Dat laatste gebeurt op zijn Surinaams: met of zonder draaiboek en geen stopwatch. “Luisteraars krijgen alle tijd om hun verhaal te doen. Er zijn mensen die wel vier tot vijf keer per dag bellen. Het is weleens lastig, zeker in deze tijd van complottheorieën. We laten iedereen aan het woord, maar zorgen er wel voor dat meteen ook de andere kant wordt belicht.”
Lachend: “Een enkele keer lopen de emoties hoog op. Dan belt er iemand op om live in de uitzending de presentator de mantel uit te vegen. Dat hij of zij er geen bal verstand van heeft. Dat is mooie radio. Onze makers moeten tegen een stootje kunnen.”
De band met Suriname verandert, merkt Van Gom. “Jongeren hebben een andere relatie met het land. Ze zijn er niet opgegroeid en hebben er minder gevoel bij. De oudere generatie luistert naar ons voor informatie en gezelligheid, maar ook uit heimwee. Suriname is dichtbij. Een rode draad in al die jaren was de hoop dat het ooit beter zou gaan met Suriname. De stemming is nu wel uitgesproken somber met alle problemen in het land. Het debat gaat vooral over wie verantwoordelijk moet worden gehouden voor de problemen: de huidige president of de vorige. Ook dat is weer voer voor discussie.”
Black Achievement Awards
De uitreiking van de Black Achievement Awards is de traditionele afsluiting van de Black Achievement Month. Naar Amerikaans voorbeeld wordt sinds 2016 in Nederland gedurende de maand oktober stilgestaan bij de bijdrage van zwarte kunstenaars, wetenschappers en ondernemers aan de Nederlandse samenleving. Eerdere winnaars van de awards die worden uitgedeeld in verschillende categorieën zijn onder anderen Quinsy Gario, Felix de Rooy, Babs Gons, Lucia Rijker, Gerda Havertong en Glenn Helberg. Dit jaar zijn er vijftien genomineerden in vijf categorieën.
Auteur: Patrick Meershoek – 29 oktober 2022
