NDP’s tot 2 decennia celstraf veroordeelde D.D.Boutserse heeft op 4 februari 2023 een vergadering belegd. De vergadering, die was geadverteerd als kaderbijeenkomst, was goed bezocht, maar massaal was het niet. Beelden op facebook tonen vrolijke aanhangers. Geen gebalde vuisten maar lachende gezichten van mensen, die blij waren dat ze weer eens bij elkaar waren, brasa’s en bosi’s alom, gekleed in paarse hemden, petten en truitjes. Er werd flink met vlaggen gezwaaid. Maar het was niet als voorheen en het was niet wat je in deze tijd had kunnen verwachten van de grootste oppositiepartij. Het 8 december proces, het vonnis van 20 jaar celstraf, de diefstal van zware wapens uit zijn privé arsenaal te Leonsberg, de zelfmoord van kleinzoon Walter, en andere onfrisse zaken waarin de namen van friends and family van Bouterse worden genoemd, hebben een domper gelegd op de NDP.
In deze situatie van prijsstijgingen en toenemende armoede zou je verwachten dat de NDP sterker dan ooit zou moeten zijn, maar in het Parlement noch daarbuiten maakt de partij indruk.

De vertaling van het illegale naar het legale
Dat wil niet zeggen dat de rol van de NDP is uitgespeeld. Ook vallende kan de NDP nog veel schade veroorzaken. De NDP is geen afgebakende, op zichzelf staande entiteit. Het is een knooppunt in netwerken van mensen, groepen, belangen. Het is een van de institutionele pilaren waartussen een netwerk is uitgespannen, van relaties die in het teken staan van de vertaling van illegaal naar legaal kapitaal, van formele naar informele diensten, van morele naar immorele situaties, van cultuur naar politiek, tussen geloof en wetenschap, goed en kwaad, alles vice versa.
De economische, culturele en politieke “vertaalprogramma’s” voor omzettingen van legale en illegale waarden (en dan heb ik het niet alleen over valuta) zijn ouder dan de NDP en stammen uit de koloniale tijd. Elk systeem dat gebaseerd is op uitbuiting moet aan de lopende band vertalingen en omzettingen maken tussen het morele en immorele, het legale en het illegale.
De morele omzettingen van het kolonialisme
De constructie van Suriname werd door de kolonialen gedaan middels vertaalprogramma’s die het immorele omzetten in het morele, en omgekeerd. De immorele handel in slaven was legaal. Het piëtisme waarmee de EBG de slavenbevolking pacificeerde was moreel goed, maar ook slecht. Tot op de dag van vandaag kunnen we de kluwen van morele motieven niet ontwarren. Kippendieven worden verzetshelden. Een moordenaar wordt president.
De stichting van de brand die Paramaribo in 1832 in de as legde, was immoreel, en de wrede executie van de brandstichters was legaal, maar de rechtspraak, die de brandstichters veroordeelde, was een aanfluiting van het recht.

De “vertalingen” spelen een rol in onze samenleving sedert de koloniale tijd, als noodzakelijk bindmiddel om dat wat niet mag toch te laten mogen en wat niet kan mogelijk te maken. Culturele, religieuze, politieke en economische “omzettingen” bevorderen en begeleiden de accumulatie van kapitaal. Er heerst een dubbele moraal, die het goede en het kwade verenigt. De koloniale orde hield de slavernij in stand, maar kon niet verhinderen dat er ongeplande, verboden of ondenkbare relaties tussen individuen waren. Manumissie (het vrijlaten van slaven door hun eigenaren) is een voorbeeld van zo’n omzetting van waarden, die ruimte maakte voor het “goede” in het “slechte”, voor menselijkheid en zorg in een milieu van mishandeling.
Het verval van normen en waarden waarover door velen wordt geklaagd is in laatste instantie te herleiden tot de morele onzekerheid die gepaard gaat met de omzettingen en vervlechtingen tussen het “goede” en het “kwade”, tussen legaal en illegaal, fromeel en informeel, moreel en immoreel, groepsbelangen en nationale belangen.
De politiek van goud, hout en olie
Na de Tweede Wereldoorlog, met de instelling van het algemeen kiesrecht, zijn de vertaalschema’s gemoderniseerd. De slavernij werd afgeschaft en slaven werden burgers, maar de postkoloniale samenleving kon niet zonder de diverse wisselkoersen tussen goed en kwaad om de voortdurende ongelijkheid en armoede te managen en de accumulatie van kapitaal met nieuwe technologieën en politieke stelsels voort te zetten. Door de opkomst van de drugshandel en de informele economie in de jaren tachtig van de vorige eeuw kwamen er nieuwe vertaalmachines om de opbrengsten van internationale smokkel in drugs en wapens om te zetten en verder de wisselwerkingen tussen informele en formele sectoren van de economie te kanaliseren.
De belangrijkste omzettingen zijn tegenwoordig niet religieus of cultureel van aard, maar economisch en politiek. In de volksmond wordt de term “wit wassen” gebruikt, maar die term dekt maar één richting van het proces. De omzetting in de andere richting, van legaal kapitaal naar illegaal kapitaa ( het “vuil” maken van kapitaal), is net zo belangrijk.
De NDP is een belangrijk knooppunt in deze vertaalsystemen, maar er zijn ook andere “clubs” of “clans” bij betrokken. De vertaalsystemen zijn netwerken van informele relaties die gedijen in de atmosfeer van verval en fragmentatie, ongelijkheid en armoede in het postkoloniale stadium van het kapitalisme.

De NDP kan worden beschouwd als de politieke bovenbouw van de klasse van rogue entrepreneurs die met in hun kielzog de verworpenen der aarde, de hosselaars en garimpeiros, bezig zijn de bossen leeg te halen en het milieu te vergiftigen. Ik heb het over netwerken rondom goud, hout, drugs en olie, netwerken die zich van de binnenlanden van Suriname uitstrekken naar de metropolen van de wereld.
Nieuwe rijken en mofinawan tegen de traditionele politiek
De NDP zal niet gauw verdwijnen. Er wordt gevreesd dat de NDP bij de volgende verkiezingen terugkeert in de regering. Dit is best mogelijk. De strijd tussen de verschillende facties van de bezittersklasse is niet beslist. De facties zijn op etnische basis georganiseerd, maar er zijn ook belangentegenstellingen, zoals bijvoorbeeld tussen handelaren en fabrikanten, tussen bankiers en ondernemers, maar vooral tussen legale en illegale entrepreneurs. De politiek in Suriname is grotendeels machtsstrijd tussen de facties in de bezittersklasse.

Het kapitalisme is geen homogeen systeem. De bezittersklasse bestaat uit verschillende facties, elk met hun eigen verdienmodel en cultuur. Technologische vernieuwingen gaan gepaard met nieuwe verdienmodellen en brengen nieuwe facties voort. De jongste door ICT gedreven transformatie van het kapitalisme mondde uit in een planeetomvattende klasse van miljardairs die de nieuwe verdienmodellen ontwikkelden. Banken gebruiken steeds complexere wiskundige technieken om rente te verdienen. De mondiale klasse van superrijken en hun counterparts op nationaal niveau hebben geen interesse in natievorming omdat de natie een obstakel is geworden voor de toegang tot natuurlijke hulpbronnen en de ontwikkeling van hun business modellen. Ze hebben de aanval geopend op de traditionele politiek en hebben in de onderklasse van bezit- en werklozen een bondgenoot gevonden.
Dit patroon, van nieuwe rijken die met steun van kleinburgers en werklozen de aanval openen op de traditionele politieke systemen, is een wereldwijd fenomeen. De voormalige presidenten van de VS en Brazilië, Trump en Bolsonaro, hebben voorbeelden gegeven die over de hele wereld navolging vinden. Het is mode geworden om regerings- en parlementsgebouwen te bestormen, zoals we zagen in Sri Lanka en Tunesië. In Suriname heeft de NDP diverse pogingen gedaan om iets dergelijks teweeg te brengen, tot nu toe zonder succes.
Het karakter van de NDP
Met het opsluiten van Bouterse en de terugval van de NDP zijn de problemen niet opgelost. De NDP ontstond en floreerde in de rotting van het postkoloniale systeem. Dat rottende systeem zal ervoor zorgen dat andere actoren de rol van de NDP overnemen mocht die komen weg te vallen. Voorlopig is daar nog geen sprake van.
In de eerste plaats is Bouterse geliefd bij zijn aanhangers. Hij is het idool van allen die wrok hebben tegen Nederland en de “witte man”.
Er wordt wel eens gezegd dat de NDP niet racistisch is. Inderdaad is de NDP niet racistisch op dezelfde manier als de VHP of de NPS, de ABOP of PL.
De NDP is vervlochten met personen en organisaties van verschillende etnische groepen, die zich aangetrokken voelden tot of kansen zagen in de NDP of die de NDP nodig hadden voor de omzetting van goud-, hout- en drugsbelangen.
De NDP aanhang is een mozaïek van ontevreden etnische elites, ontevreden districtsbewoners en kleinburgers, bewoners van volksbuurten en mensen met een wrok tegen Nederland. Belangrijk is de rol van Hindostaanse groothandelaren die helpen bij de omzetting van illegaal kapitaal naar politiek kapitaal (denk aan Combé markt en Chotelal en vooral Dilip Sardjoe).
Bouterse presenteert zich als Indiaan. Zijn gemengde afkomst stelt hem in staat zich als een kameleon aan te passen aan de etnische kleur van politieke momenten. Het ene moment maakt hij kleinerende opmerkingen over het negroïde uiterlijk van Venetiaan. Het volgende moment heeft hij het over het “kaakre kaakre” gepraat van Santokhi.
Bouterse’s NDP drijft op twee psychosociale stromingen: colourism en anti-hindostanisme. Colourism is het in de Verenigde Staten bekende verschijnsel van lichtkleurige Afro-Amerikanen die zich onderscheiden van “zwarten” door identificatie met Chinese, Indiaanse of Europese voorouders. Op de eilanden in het Caribisch gebied is het claimen van Indiaanse herkomsten populair.
Ondanks colourism in de entourage van Bouterse heeft de NDP veel aanhang onder volkscreolen en Afro-Surinamers.
De vertaalsystemen tussen normen en waarden, tussen illegaliteit en legaliteit, tussen formeel en informeel en tussen etnische culturen, maken het mogelijk dat Bouterse tegelijkertijd zwart en niet-zwart is.
Oorlogsverklaring
Op de jongste partijvergadering zei Bouterse dat de VHP oorlog voert tegen de NDP en het volk. Van ABOP werd niets gezegd. In feite verklaart Bouterse de VHP de oorlog, maar typisch voor hem is dat hij dat doet door te zeggen dat de VHP hém de oorlog verklaard heeft.
Deze vorm van “wisselen” past hij vaker toe. De slachtoffers van de 8 december moorden waren de daders. Hij is slachtoffer.
De moorden werden door hem aangekondigd in termen van een financiële transactie: Cyril Daal krijgt zijn “wisselgeld” terug.
Uit zijn oorlogsverklaring tegen de VHP, zonder de ABOP te noemen, concludeer ik dat Bouterse hoopt samen met de ABOP en de PL terug te keren in het machtscentrum. In de regeringscoalitie is er een breuk tussen de VHP enerzijds en ABOP/PL anderzijds. Met name op het stuk van het kiesstelsel is er onenigheid. De VHP wil verandering, ABOP en PL willen dat niet, evenals de NDP. Een coalitie van NDP met ABOP en PL is meer dan denkbaar, gezien de gedeelde geschiedenis van betrokkenen.
De joker in het spel
De joker in het spel is het vonnis van de rechterlijke macht.
Wanneer en hoe zal de rechterlijke macht Bouterse in hechtenis nemen? Bouterse kan zijn aanhang mobiliseren of ondergrondse acties ontketenen tegen zijn gevangenneming.

Als ik hem was zou ik niet veel van zijn aanhang verwachten. Op de meeting in het partijcentrum was er meer sprake van vrolijkheid dan strijdhaftigheid. Hij zou naar Cuba kunnen vluchten, maar volgens mij gaat hij liever naar Santo Boma in de hoop vandaaruit als martelaar en verzetsheld een comeback te maken.
Bouterse is de grootste handicap van de NDP, maar de aanhangers zijn blind voor dat feit, uit liefde voor hem, die – en dat is nieuw – tegenwoordig wordt aangeduid als “Vader”.
De omzetting van moordenaar tot Vader is een sterk staaltje vertaalwerk. Met “Vader” aan het roer is de NDP niet in staat een geloofwaardige en constructieve politieke lijn uit te zetten. Met Bouterse als voorzitter kan de NDP geen kant op, alleen maar doorgaan op de oude weg. Het hindert de hard core aanhangers niet. Ze hopen dat Bouterse met zijn ondergrondse connecties een oplossing tevoorschijn zal toveren, zoals hij in het verleden vaker gedaan heeft. Maar de tijd van telefooncoups is voorbij. En Bouterse is niet meer de oude. We zagen dat al tijdens het bekende televisie-optreden in 2020 waarin hij de term “tralala” gebruikte De speech op de kadermeeting van 4 februari was zwak. Zelfs de hem goed gezinde Times of Suriname, de krant van wijlen Dilip Sardjoe, sprak van een “opvallend gebrekkig” betoog.
Een comeback zit er volgens mij niet in, maar we gaan nog wat mee maken in de komende twee jaar op weg naar de verkiezingen.
Gezien de geprojecteerde scenario’s lijkt het er niet op dat er “nieuwe politiek” op komst is. De mensen die werken aan “nieuwe” of “andere” politiek zullen nog een verkiezingsronde moeten wachten.
Zij zouden zich niet moeten vermoeien met pogingen om politieke partijen te maken om met de verkiezingen mee te doen. Ze zouden zich op de vertaling van andere talen moeten richten, te weten de talen die mensen spreken wanneer ze met elkaar problemen in hun leven oplossen.
SetiSRnan
De politiek gaat ons in de komende tien jaar niet kunnen helpen. We zullen het zelf moeten doen. Nieuwe politieke werkvormen zijn nodig om het eindspel van het kapitalisme te overleven. Geen politieke partijen die de wereld willen verbeteren, maar tijdelijke samenvoegingen en opportunistische bundelingen om problemen op te lossen. We zijn niet in staat de juggernauth van de goud-, hout en olie-industrie te stoppen. De winning van olie uit de zee gaat door, ondanks alle conferenties over klimaatverandering.
We kunnen wel ageren en argumenteren voor het gebruiken van de olieopbrengsten om de effecten van klimaatverandering op te vangen. Er zijn dijken, kanalen en pompgemalen nodig en we zullen moeten verhuizen uit de jonge kustvlakte. Er moeten nieuwe steden gebouwd worden.
Leven in de ruïnes
De “andere politiek” is wat spontaan overal gebeurt waar mensen proberen te overleven. Het is dus niet een door deskundigen uitgedachte strategie. Het is geen partijprogramma. De wildgroei van nieuwe strategieen voor het oplossen van levensproblemen in tijden van crisis, vormt het materiaal waaruit nieuwe politieke en ecologische leefwerelden ontstaan. Wij mensen zijn bezig de lessen te leren hoe wij moeten overleven op een planeet die door ons uit balans is gebracht. Politiek kan geen partijpolitiek meer zijn, omdat groepsbelangen niet meer relevant zijn in het zicht van de mondiale ecologische en politieke catastrofes. Maar natuurlijk moet iedereen voor zijn eigen overleving zorgen, maar dat kan alleen in goede relaties met mensen, dieren, planten, het milieu. Ik praat over “andere”’ politiek, maar in feite verandert er niets, behalve dat de politiek terugkeert naar zijn essentiele functie, het oplossen van collectieve problemen en de mobilisatie van de middelen daarvoor. Alleen kan het niet meer met het instrument van de hierarchische politieke partij. Hoe dan wel? Dat zal in het veld uitgevonden moeten worden. In ieder geval gaat het niet om een politieke partij maar om een andere methode van politiek, die eerder samenwerking dan tegenwerking faciliteert en die zorgt voor volledige transparantie en mogelijkheden voor directe interventie door personen en gecertificeerde groepen.

Het is nergens voor nodig om de strijd met de oude politiek aan te gaan met de methoden van de oude politiek. Overal slagen mensen erin te overleven, maar ze komen nooit in het nieuws. Alleen de machtigen, de rijken, de beroemdheden, de misdadigers en overtreders komen in beeld. Laten we de focus verleggen naar het leven dat zich handhaaft en daarvan leren.
Ik ben lid van de NPS zijn en tegelijkertijd criticus van de oude politiek. Ik heb een vertaalfunctie op me genomen. Directe democratische probeemoplossing is een methode die niet gericht is op abstracte doelen zoals strijd tegen de oude politiek, kapitalisme of kolonialisme. Het is een leefmethode die werkt onder, achter, tussendoor, langs, voor, na en ook met de oude politiek.
Er moeten problemen opgelost worden door tijdelijke en wisselende samenwerkingsverbanden tussen belanghebbenden. Degenen die een nieuwe politiek nastreven zouden zich niet moeten bezighouden met de oprichting van nieuwe politieke partijen, maar met de ontwikkeling van nieuwe methoden. Daarmee bedoel ik de opsporing en vermeerdering van “grass roots” formaties van zelfhulp en solidariteit die spontaan opkomen in de ruïnes van het postkoloniale kapitalisme.
Paramaribo, 9 februari 2023 wjbakker53@gmail.com