Op 15 februari 2023 maakte het bestuur van de NPS op een persconferentie bekend dat de partij uit de regering stapt. Luid gejuich op social media. Ik deed een check naar wie de juichers waren en zag dat minstens de helft van de blije reacties kwam van mensen die mij enkele dagen daarvoor voor vies en vuil hadden uitgescholden omdat ik op facebook schreef: DE SITUATIE IS DE SCHULD VAN BOUTERSE EN NIEMAND ANDERS. Geen enkel bericht dat ik ooit plaatste leverde mij zoveel reacties op als dit. Nog nooit kreeg ik zoveel vieze woorden, krachttermen en bedreigingen over me heen.
Ruim 4000 mensen volgden de persconferentie via Starnieuws. Nog eens 600 mensen volgden het op de NPS page. Bijna alle mensen die met tekst reageerden juichten de beslissing toe. Niet alleen NDP-ers, ook NPS-ers zijn blij en verder mensen die men zou kunnen aanduiden als Afrocentristen. De mensen zijn blij met een dode mus. De stap brengt geen verlichting in de noden van de samenleving en ondergraaft de moraal.
No honour among thieves
De partijleiding zegt dat zij uit de regering stapte omdat zij “niet gehoord” werd. Een zwak argument. Een politieke partij mag niet klagen als haar punten niet op de agenda komen. Dat heb je aan jezelf te danken.
Een van de voornaamste taken van een politieke partij is zorgen dat zaken op de politieke agenda komen. Politieke partijen moeten ideeën produceren voor het oplossen van problemen, ze moeten draagvlak hebben voor hun ideeën. Ze moeten beleidsplannen schrijven in overleg met betrokkenen. Ze moeten oplossingsmodellen promoten in de media. Ze moeten workshops en conferenties houden en wanneer nodig protestdemonstraties. Ze moeten hun kaders trainen. Niets van dit alles werd gedaan. De leiding van de NPS zat te wachten op de president om ruimte te krijgen. De ruimte die gekregen werd was niet groot genoeg, daarom moest men uit de regering. De NPS-leiding heeft zichzelf hiermee een diploma van ongeschiktheid gegeven. In de politiek krijgt men niet gratis ruimte, men moet ruimte maken door tegen anderen te duwen. Niemand zal voor je opstaan zodat je kan gaan zitten. Mobilisatie van de samenleving is essentieel. Als je dat niet kan, schiet je tekort in je hoofdtaak. De NPS-leiding koos voor de politiek van achterkamer-deals en niet voor mobilisatie van het veld. Dan krijg je dit. There is no honour among thieves. Hoe kan je ooit vertrouwen stellen in voorzitters van andere politieke partijen in dit systeem waar alles draait om macht.
Corruptie
Behalve de klacht over het onvoldoende “gehoord” worden, zag ik niet veel andere argumenten voor het uit de regering stappen. Prominente partijgenoten met wie ik na de persconferentie sprak zeiden dat het uittreden noodzakelijk was vanwege de corruptie in de regering. Iemand suggereerde zelfs dat er geen verschil is tussen Bouterse en Chan (los van 8 december, werd er als nakomende gedachte aan toegevoegd- alsof 8 december een op zichzelf staande gebeurtenis was). Chan wordt nu dus, pas enkele uren na de persconferentie, al gedemoniseerd in termen die harmoniseren met de geluiden van de NDP en Pakkitow. Chan en Bouterse worden aan elkaar gelijk gesteld, maar dat is niet waar. Het gaat Chan nooit lukken de verdwenen miljarden onder Bouterse te evenaren.
Morele zwakte en politieke lafheid
De leiding van de NPS schuift de schuld van haar eigen falen af op de regering. De partij had niet de kracht en de inventiviteit om zaken op de agenda van de regering te brengen en wachtte op ruimte die Chan moest geven. In plaats van kritisch naar eigen falen te kijken geeft men de schuld aan Chan. Dit is politieke lafheid. Morele zwakte is middenin de crisis weglopen van het werk en aansluiting zoeken bij de schreeuwers aan wal. Dit was de kiezers niet beloofd. Wat ik erg vind is dat er tijdens de persconferentie geen enkel uitzicht werd gepresenteerd op lotsverbetering. Geen enkel plan voor beteugeling van de prijzen of verhoging van de lonen. Geen plan voor de goudsector. Geen plan voor het onderwijs. Geen plan voor het schuldenvraagstuk.
Kiezersbedrog
De NPS-ers met wie ik discussieerde waren blij. Het uit de regering stappen werd door velen gezien als de eerste stap op weg naar een glorieuze come back van de NPS. De strijd begint nu, schreef iemand met uitroepteken. “Nu pas?” dacht ik. Er werd opgeroepen om hard te werken naar de komende verkiezingen, vooral in de districten en onder de jeugd. In Paramaribo is de partij nog sterk meent men Men verwacht dat duizenden mensen terug zullen keren naar de NPS nu de band met de VHP is doorgehakt.
Maar niet iedereen gelooft in die rozegeurende toekomst. Iemand zei: dit is het einde van de NPS. Ik weet niet of dit het einde is van de NPS, maar ik denk niet dat de volksklasse die overliep naar de NDP door deze move zal terugkeren. Ik denk eerder dat delen van de middenklasse van Paramaribo, de ruggengraat van het NPS-kiezersbestand, door het dreigende spectrum van een NDP-ABOP-PL plus NPS coalitie, de NPS de rug toe zullen keren. Een kennis van mij die altijd op de NPS gestemd heeft, zei dat ze bij de komende verkiezingen op de VHP gaat stemmen. Ze vindt het erg, want ze beschouwde zich altijd als NPS-er, maar vindt dat het tijd wordt dat we emotionele bindingen met politieke partijen loslaten. Een ondernemer liet weten: “Ik ken nu al een hoop mensen die de NPS de rug toekeren. Venetiaan heeft wederom gewaarschuwd maar men luistert niet”.
Het is meer dan morele zwakte en politieke lafheid, het is ook kiezersbedrog om partners in de steek laten middenin de grootste crisis die wij ooit meemaakten, met een binnenland dat wordt vernietigd door jacht op goud en hout, een schuldenlast die we in geen honderd jaar zullen kunnen aflossen, met een leger en politiekorps die geïnfllitreerd zijn door de georganiseerde misdaad, een zwakke rechterlijke macht, een defecte gezondheidszorg, een covid-19 pandemie, een slecht opgeleide bevolking, en een milieu dat vergiftigd wordt door kwik en ander afval.
Hoe verder met het onderwijs en het milieu?
De NPS beloofde bij de vorming van de regering dat de milieuproblemen en het onderwijs zouden worden aangepakt. De NPS kreeg deze twee, voor de toekomst van het land meest belangrijke beleidsgebieden, in haar portefeuille. De partijvoorzitter werd belast met de coordinatie van de woningbouw. Wie gaat deze domeinen nu beheren? Middenin deze tijd van klimaatverandering en ernstige bedreigingen van het milieu door olieboringen op zee en door goud- en houtwinning op land, laat de NPS het land in de steek. Wie gaat nu de regulering van de goudsector aansturen? De ABOP? Misschien is minister Marie Levens van Onderwijs opgelucht dat zij kan stoppen. Ze kreeg vanuit de NPS weinig politieke en beleidsmatige ondersteuning. De partij heeft geen visie voor onderwijs in deze tijd van ICT en pandemische ziekten. Ook geen duidelijk standpunt over oliebusiness, wat vreemd is gezien de betrokkenheid van de partijvoorzitter bij Olibis. Bovendien, door uit de regering te stappen laat de NPS de kwestie van het kiesstelsel over aan haar rivalen.
“Samenwerking met de NPS is van levensbelang voor de VHP en voor Suriname.
De VHP heeft de NPS hard nodig om te kunnen regeren, vooral om tegenwicht te bieden in de combinatie met ABOP/PL.
De VHP kan het niet zonder partnerschap met de NPS en de middenklasse van Paramaribo. Ze hebben zelf de netwerken niet. Ze hebben de cultuur niet die nodig is om dit multinationale land goed te regeren.“
NPS laat het land in de steek
Het weglopen van de NPS is een nieuw hoofdstuk in de lange geschiedenis van overlopen in Suriname. De NPS-ers met wie ik sprak denken dat de NPS goede vooruitzichten heeft omdat de NPS de enige partij is die in de afgelopen jaren ontwikkeling gebracht heeft. De prestaties van regering Venetiaan werden aangestipt. Men vergat dat de prestaties van Venetiaan mogelijk waren mede door de trouwe steun van de VHP onder leiding van voorzitters Lachmon en Sardjoe. Beide partijen hebben een zware prijs betaald voor de structurele aanpassingsprogramma’s die werden uitgevoerd om het wanbeleid van NDP-regeringen te corrigeren. Ze verloren de verkiezingen en de NDP kwam aan de macht, mede doordat de BVD zich afscheidde van de VHP. De VHP heeft de NPS hard nodig om te kunnen regeren, vooral om tegenwicht te bieden in de combinatie met ABOP/PL. De afscheiding van de NPS voorspelt niet veel goeds voor de regering. De VHP kan het niet zonder het partnerschap met de NPS en de stedelijke middenklasse. Ze hebben zelf de netwerken niet. Ze hebben de cultuur niet die nodig is om dit multinationale land goed te regeren.
Met het overlopen van de NPs naar de oppositie laat de NPS niet alleen de VHP maar het land in de steek.
De wijsheid van Lachmon
Lachmon besefte vijftig jaar geleden dat de creolen nog niet rijp waren voor een hindostaaanse regering en vroeg daarom de PNP om zijn regering van 1970 te leiden. Het is gebleken dat het land in dat opzicht niet rijper is geworden. Dezelfde dynamiek die leidde tot de vorming van de NPK regering in 1973 zien we nu weer. Opnieuw lijkt er een grote Afro-Surinaamse combinatie op komst. Enkele NPS-ers hebben nu al berichten in social media geposteerd waarin de ABOP wordt opgeroepen ook mee te gaan naar de oppositie. De VHP had de NPS beter moeten positioneren, maar ja, er zijn maar zoveel posities en ABOP en PL zijn hongerig. En de achterban van de VHP is niet meer hetzelfde als in 1970. Die wil ook geaccommodeerd worden na jaren waarin men steeds tevreden moest zijn met een ondergeschikte positie. De VHP-ers die her en der benoemd worden hebben weinig bestuurlijke ervaring en weinig bindingen met mensen van andere bevolkingsgroepen. Hierdoor gaan zaken mis. De samenwerking met de NPS is van levensbelang voor de VHP en voor Suriname.
Strijd tussen facties van de bezittersklasse
Ik heb weinig geloof in de bestaande politieke partijen in ons postkoloniaal systeem. De politiek in ons land is een zaak van machtsstrijd tussen facties binnen de bezittersklasse. Er is geen alternatief voor het postkoloniaal stelsel. Zo lang er nog geen alternatief is moeten we het doen met wat we hebben. We zullen binnen de oude politiek onderscheid moeten maken tussen de verschillende facties en per geval partij kiezen voor degene die het meest uitzicht biedt op herstel van de orde en de veiligheid. Zonder orde en veiligheid kunnen we nieuwe politiek vergeten.
Aan de oppervlakte heeft de politieke strijd in Suriname de gedaante van strijd tussen politieke partijen, maar de grootste tegenstelling die nu wordt uitgevochten is die tussen oud kapitaal en nieuw kapitaal. Nieuwe verdienmodellen brengen nieuwe bezitters voort. Het nieuwe kapitaal (goud, hout, olie en drugs) wordt in de politiek vertegenwoordigd door NDP, ABOP en PL. Het oude kapitaal (bauxiet, rijst, grond, bankwezen) zit in de politiek via de VHP en de NPS.
Het nieuwe kapitaal heeft in alliantie met de armen en werklozen de aanval geopend op de traditionele politiek. Dit is een wereldwijd verschijnsel. We zagen de bestormingen van de regeringsgebouwen door aanhangers van Trump in de Verenigde Staten en aanhangers van Bolsonaro in Brazilië. In Sri Lanka en Tunesië deden soortgelijke taferelen zich voor. In Suriname zien we dit samengaan van nieuwe rijken en de mofina wan terug in de de relatie tussen NDP en haar achterban.
De wil van de meerderheid
In de discussie met mijn partijgenoten probeerde men mij de mond te snoeren door erop te wijzen dat de meerderheid van de leden is voor het overlopen naar de oppositie. De Adviesraad was unaniem voorstander. Op een vergadering van afdeling Paramaribo waren de meeste aanwezigen het er mee eens. Ik krijg whatsapp berichten als “Dit is het beste besluit dat de NPS in lange tijd genomen heeft”. “Eerste stap naar de werderopbouw van de NPS” (met emoji’s van hartjes en feestballonnetjes). En: “Hallelujah. Glory to God”. Men had geen woorden genoeg om te vertellen dat men “heel, heel happy” was. Op dit moment ben ik in de partij een eenling.
Via social media probeer ik me een beeld van de publieke opinie te vormen. Alhoewel ik besef dat de indrukken die ik daarbij opdoe niet wetenschappelijk gefundeerd zijn, heb ik gezien dat ze nuttig zijn voor het begrijpen van politieke beslissingen. Partijen in Suriname vormen de publieke opinie niet, ze volgen die. Onze politieke partijen zijn geen instituten voor de vorming van volk en samenleving, maar instrumenten van politieke elites. Zaken worden achter gesloten deuren geregeld. De achterban wordt niet gevormd en is daardoor vatbaar voor valse ideeën, complot-theorieen en racistische wanen. Wanneer het land leiding nodig heeft kan die niet geproduceerd worden omdat de achterban niet gevormd werd. In tijden van crisis is die achterban niet voor rede vatbaar en nemen emotionele drijfveren de overhand. De politieke partijen kunnen in tijden van crisis niets anders doen dan de publieke opinie volgen.
De beslissing van de NPS werd niet genomen via een breed debat, maar ingegeven door de heersende stemming bij de achterban, die tegenwoordig vooral via social media gestalte krijgt. De partij is lang geleden opgehouden met de vorming van leden. Het enige serieuze boekwerk van de partij “Groei te midden van beroering” stamt uit 1958. Mijn boek “Srefidensi, de politiek van natievorming” van 2015 verdween in de lade van de voorzitter en werd nooit gebruikt.
Happy met een dode mus
Natuurlijk is de leiding happy. Ze kan de handen verder in onschuld wassen terwijl de regering en het volk ploeteren om te overleven.
De mogelijkheid is er nu om de regering vrijelijk te bombelen op weg naar de verkiezingen.
Het overlopen is een soort A No Mi gedrag. Gezien vanuit het perspectief van het partijbelang zijn er mogelijkheden om zo van 3 naar 6 zetels te groeien. En natuurlijk is ook de “achterban” happy. De achterban werd nooit klassenbewust gemaakt, nooit ideologische geschoold, niet getraind in democratische houdingen en procedures. Voor de achterban en de rest van Suriname is de stap van de NPS van weinig betekenis.
De mogelijkheid is er nu om de regering vrijelijk te bombelen op weg naar de verkiezingen.
De NPS heeft haar opvoedende taak naar de achterban verwaarloosd. Individuele leden hebben geen gezicht en geen stem in de partij. Niemand
heeft een lidmaatschapskaart. De stemming bepaalt, niet de stemmen. De achterban wordt niet geleid door een politieke ideologie maar door etnisch groepsinstinct. En de partijleiding is daar blij mee. Dat maakt het een stuk makkelijker om wat extra stemmen te winnen zonder visie voor de toekomst.
Paramaribo 15 februari 2023 wjbakker53@gmail.com
- Dit stuk werd geschreven twee dagen voor de rellen. De gewelddadigheden van 17 februari 2023 onderstrepen de conclusies.
